Korona günleri, çağ yangını, günahkâr dünya, caz müziği ve benzeri şeyler üzerine
.jpg)
“Bir caz müziği” gibiydi her şey, o kadar kısa, o kadar çabuk; ama etkisi uzun yıllar sürecek kadar büyüktü.
Hüzünlü bir senfoni gibiydi hissettiklerimiz; bir cenaze müziği gibi kederli, ağlamaklı.
Şairin dediği gibi:
“Dağılmış pazaryerlerine benziyordu şimdi istasyonlar”, “gelmiyordu içimizden hüzünlenmek bile”, “gelse de öyle sürekli değildi”…
Ne olduğunu tam ayrımsayamadığımız bir duygu durumundaydık.
‘ARTIK HİÇBİR ŞEY ESKİSİ GİBİ OLMAYACAK’
2019’un Aralık ayında Çin’in adını daha önce duymadığımız Wuhan kentinde ortaya çıkan ölüm virüsünün, kısa sürede dünyayı öylesine kasıp kavuracağını elbette kimse tahmin edemezdi.
Dünya Sağlık Örgütü (WHO), 11 Şubat 2020 günü virüs kaynaklı bu salgın hastalığa “Covid-19” adını verdi. WHO Başkanı Tedros Adhanom Ghebreyesus, “Covid-19”un “Corona”nın ‘Co’su, “Virus”un ‘Vi’si ve ‘hastalık’ kelimesinin İngilizcesi olan “Disease”nin ‘D’sinden türetildiğini söyledi.
Dünyayı etkisi altına alan ve resmi açıklamalara göre o güne kadar 30 bine yakın insanın yaşamını yitirdiği, sonraki süreçte de ekonomiden politikaya kadar birçok alanda “artık hiçbir şeyin eskisi gibi olmayacağı” kanaatinin insanlarda oluştuğu bir dönemden geçiyorduk.
Kimilerine göre ise İkinci Dünya Savaşı’ndan bu yana en büyük tehditle karşı karşıyaydık. Muhakkak ki neler yaşıyor olduğumuzu ve sürecin dünyada neleri değiştireceğini bize zaman gösterecekti.
Öyle de oldu. “Bir çağ yangını”na dönüştü her şey. Çok kayıplar verildi.
Tıpkı o şarkıda olduğu gibi:
“Eller günahkârdı”, “diller günahkâr”, “bütün dünya günahkâr”…
EVLERE SIĞDIRMAYA ÇALIŞTIĞIMIZ HAYATIMIZ
Tüm dünyada Covid-19 virüsünün insanları eve kapattığı bir süreç yaşanıyordu. Türkiye’de de bütün dünyadan biraz geç ama sonunda virüs görüldü ve 11 Mart 2020’den itibaren yaşamlarımız yepyeni bir sürece girdi: Covid-19 süreci!
“Korona günleri” diye andığımız bir dönem başladı hepimiz için. Dünyanın yarısının karantinada olduğu gibi biz de kapandık evlere. Çevrimiçi çalışmaya, alıştığımız dünyayı eve sığdırmaya başladık.
Dışarıda “ölüm baharı” yaşanırken ajanslardan takip ettiğimiz haberler bize, olağanüstü günlerden geçtiğimizi gözler önüne seriyordu:
- ABD Başkanı Donald Trump, General Motors’u solunum cihazı üretmeye zorlamak için savaş dönemi yasasını yürürlüğe koydu. (Mart 2020)
- Bloomberg: “ABD Federal Acil Durum Ajansı, Pentagon’dan 100 bin ceset torbası istedi.” (Nisan 2020)
- IMF: “1930’lardaki Büyük Buhran’dan bu yana en kötü ekonomik daralmayı bekliyoruz.” (Nisan 2020)
- İtalya’nın Lombardiya Bölgesi’ndeki Covid-19 kaynaklı can kaybı, İkinci Dünya Savaşı’ndaki ölümlerden 5 kat fazla. (Nisan 2020)
- Salgının başladığı Çin’de Covid-19’u yenen doktorların ten rengi değişti. (Nisan 2020)
ÇEVRİMİÇİ YAŞAMAYA BAŞLADIK
2020’nin başından itibaren geçen 1,5 senelik süreçte dünya ve Türkiye’de ekonomiden politikaya, sosyal yaşamdan kültür-sanata kadar birçok alanda önemli değişimler ve gelişmeler yaşandı. Yazımın bundan sonraki aşamasında farklı alanlardaki “Covid-19” temalı ve önemli bulduğum haberlere yer vererek yaşadıklarımızı anımsatmak istiyorum.
Dünya ve Türkiye’deki kültür-sanat haberleriyle başlayalım:
- Kültür ve Turizm Bakanlığı, Türkiye’deki müzeleri sanal gezintiye açtı: Göbeklitepe’den Zeugma’ya, Efes’ten Troya’ya kadar birçok müze evden gezilebilecek. (Nisan 2020)
- İngiltere’de Fitzwilliam Müzesi, sanat eserlerine de maske takmaya karar verdi. Müze, bazı sanat eserlerinin 2020 versiyonlarının fotoğraflarını yayınladı. Bu fotoğraflar kartpostal olarak da basıldı ve müzeye gelir getirmesi için satılmaya başlandı. (Haziran 2020)
- İspanya’nın Barselona kentinde 3 aylık karantinanın sonunda kapılarını açan opera binası Gran Teatre del Liceu, ilk konserini farkındalık yaratmak adına bitkilere verdi. İnternet sitesinden yayınlanan konserde orkestra, besteci Giacomo Puccini’nin ‘Chrysanthemums’ adlı eserini 2 bin 292 bitki için çaldı. Performans yaklaşık 6 dakika sürdü. (Haziran 2020)
- Korona günlerinde düzenlenen konserlerde ‘Park et, seyret’ dönemi resmen başladı. Kenan Doğulu, Türkiye’nin ilk arabalı açık hava konserini İstanbul Yenikapı’da verdi. (Haziran 2020)
- İstanbul Kadıköy’de bulunan Küçük Sahne’nin sahibi Emre Tandoğan, pandemiden sonra sahnesini kapatmamak için evini kapatıp eşi ve çocuğuyla birlikte tiyatroya taşındı. (Eylül 2020)
- ABD’nin Los Angeles kentinde 72’nci Emmy Ödülleri Töreni yapıldı. Covid-19 salgını sebebiyle sunucular smokin tasarımlı koruyucu kıyafet giyerken adaylar ise törene evlerinden canlı bağlantıyla katıldı. (Eylül 2020)
- Çanakkale’nin Ayvacık ilçesinde bulunan Zeus Sunağı’nı görmeye gelenlerin, bu yıl, ağaçlara çaput yerine maske takarak dilek tuttukları görüldü. (Eylül 2020)
COVID-19 EKONOMİSİ VE TOPLUMSAL DEĞİŞİM
Ekonomi ve toplum haberlerine göz atalım:
- Türkiye’deki teknoparklarda sağlık atağı başladı: Üniversitelerin bünyesinde yer alan teknoparklardaki şirketler Covid-19’a karşı solunum cihazından siperliğe, maskeden viral taşıma vasatına kadar birçok alanda üretimi artırdı. (Nisan 2020)
- En çok turizm sektörünü etkileyen Covid-19 krizinin seyahat eğilimlerini ciddi biçimde değiştireceği öngörülüyor. Uzmanlara göre, kitlesel seyahat dönemi artık bitmiş olabilir. Süreç sonrasında butik otel trendi gibi özellikle hijyenin ön planda tutulduğu “butik seyahat” döneminin başlaması bekleniyor. (Nisan 2020)
- Türk Patent ve Marka Kurumu’na, “Korona” adını içeren 14 marka başvurusunun yapıldığı bildirildi. Bunlar içinde en dikkat çekenler; “Koronalım”, “Korona Günlerinde Aşk”, “Korona Elbisesi”, “Koronasavar”, “Antikorona”, “Korona Takip Sistemi”, “Korona Siperi”, “Korona Dezenfekte İlacı” markaları oldu. (Mayıs 2020)
- Türkiye’de korona günlerinde birçok magazin muhabiri ve kameraman sahada çalışmaya devam ederken çalışma koşulları değişti. Barlar ve kulüpler kapanınca gece muhabirleri gündüze geçti. Ünlülerin beklendiği yeni mekânlar önce marketler, sonra kuaförler oldu. Magazin muhabirlerine göre, ‘yeni normal’in zorluklarından biri de, maske ve gözlük nedeniyle ünlüleri tanıyamamak. (Haziran 2020)
- Covid-19, Türkiye’deki akaryakıt sektöründe olumsuz sonuçlara yol açtı. Salgın sürecinde şehirlerarası seyahatin kısıtlanmasıyla akaryakıta olan talepte büyük düşüş yaşandı. Petrol üreticileri, mayısta benzin satışlarının geçen yılın aynı ayına göre yüzde 40’lara varan oranda düştüğünü açıkladı. (Haziran 2020)
- Kahramanmaraş’ta kuyumcular, Covid-19 tedbirleri kapsamında gelinliklerin bir parçası haline gelen maskeleri ortalama 30 gram altınla işleyerek yaklaşık 2 bin dolardan satışa sundu. (Temmuz 2020)
- Türkiye’de çadır ve kamp tatiline yıllardır artan ilgi, bu yıl Covid-19’la birlikte tavan yaptı. Daha sakin ve ekonomik tatil arayanlar mağazalara koşarken çadır bulmak zorlaştı. En fazla satılan modeller, 3-4 kişilik çadırlar. Çadır ve kamp malzemelerinde fiyatlar ise geçen yıla göre en az yüzde 40 artmış durumda. (Temmuz 2020)
- Covid-19 salgını nedeniyle karantina sırasında evden çalışmak zorunda olmak pek çok kişinin kendini yalnız hissetmesine yol açtı. Bazı kişiler, bu yalnızlıklarını gidermek için yapay ofis sesi sağlayan internet sitelerine başvurdu. Yazıcı, kahve makinesi, sohbet eden insanlar gibi arka plan seslerinin yer aldığı internet sitelerini salgın sırasında milyonlarca kişi ziyaret etti. (Ağustos 2020)
FIFA, TFF, FUTBOL, PANDEMİ
Şimdi spor haberleri:
- İspanya La Liga devi FC Barcelona, Covid-19 salgını nedeniyle yaşanan ekonomik krizi, oyuncu satışı ile tolere etmenin peşinde: Lionel Messi, Marc-Andre ter Stegen ve Frenkie de Jong dışındaki herkes satılık! (Nisan 2020)
- FIFA, Covid-19 salgını nedeniyle futbol maçlarında takımların 3 olan oyuncu değiştirme hakkını 5’e çıkardı. (Mayıs 2020)
- İngiltere merkezli bir bahis şirketi, Covid-19 salgınında birçok ülkede futbol liglerinin askıya alınması nedeniyle masa tenisi bahisleri oynatmaya başladı. (Mayıs 2020)
- Danimarka’nın 1’inci futbol ligi Superliga’daki AGF Aarhus takımının taraftarları, ‘Zoom’ uygulaması üzerinden maça bağlanarak tezahürat yaptı. Kulüp bunun için stadın kenarına dev ekranlar kurdu. Seyircisiz oynanmaya devam eden ligde gerçekleşen bu uygulamanın “dünyanın ilk sanal tribünü” olduğu belirtildi. (Mayıs 2020)
- İspanya’nın 1’inci futbol ligi La Liga’da seyircisiz olarak başlayan maçların yayınlarında tribünler, bilgisayar grafikleri yardımıyla seyircili bir şekilde gösterilmeye başlandı. Görüntünün yanı sıra yayınlara sanal bir tezahürat sesi de veriliyor. (Haziran 2020)
- TFF, Türkiye’de Covid-19 nedeniyle ara verilen 2’nci ve 3’üncü lig ile bölgesel amatör liglerde yarıda kalan sezonları başlatmama kararı aldıklarını duyurdu. (Haziran 2020)
- Korona günlerinde Türkiye’de Süper Lig için ‘küme düşme’ uygulamasının 2019-2020 sezonunda kaldırıldığı bildirildi. TFF’den yapılan açıklamaya göre, 34 haftanın sonunda son 3 sırada yer alan takımlar gelecek yıl Süper Lig’de yoluna devam edecek. Süper Lig’e 2020-2021 sezonunda 21, 2021-2022 sezonunda 20 takımla devam edilecek. (Temmuz 2020)
- Belçika’da Covid-19 önlemleri kapsamında futbolcuların, atılan gol sonrası saha içinde birbirlerine sarılarak kutlama yapması yasaklandı. Yasağa uymayan futbolculara 750’şer avro para cezası verilecek. (Ağustos 2020)
DÜNYAYI DÖNÜŞTÜREN SÜREÇ
Ve son olarak dünya ve Türkiye’den ortaya karışık “Covid-19” temalı haberler:
- Covid-19, hava kirliliğinden sonra dünya üzerindeki ‘sismik kirliliği’ de azalttı. (Nisan 2020)
- Uganda’da Covid-19’u fırsata çeviren damat, 85 dolara düğün yaptı. (Nisan 2020)
- Türkiye’de hastanelerin acil servislerine ‘gereksiz başvurular’ azaldı. (Nisan 2020)
- Endonezya’da ‘kefenli hayaletler’ sokaklara indi. Yetkililer açıkladı: “Halk, Covid-19’un tehlikeleri konusunda yeterince bilgili değil. Bu yolla evlerde kalmalarını sağlıyoruz.” (Nisan 2020)
- Singapur’da Boston Dynamics’in geliştirdiği robotlar, parklarda devriye gezip sosyal mesafeye uymayanları uyarmaya başladı. (Mayıs 2020)
- ABD’nin Seattle kentinde polislerin George Floyd protestocularına karşı biber gazı kullanması, Covid-19’un yayılabileceği gerekçesiyle 30 günlüğüne yasaklandı. (Haziran 2020)
- İngiltere’de Covid-19 salgını sırasında çok sayıda yaşlının evlerinde tek başına öldüğü ve bazılarının cesetlerinin iki hafta sonra bulunduğu ortaya çıktı. (Haziran 2020)
- Tekirdağ’ın Saray ilçesinde Sinem-Sinan Dağ çifti, düğünlerinde bir ilke imza atarak görülmedik bir Covid-19 önlemi aldı. Düğünde takılar gelin ve damat yerine, yanlarına konulan cansız gelin-damat mankenlerine takıldı. (Temmuz 2020)
- Korona günlerinde Kocaeli’nde birinci sınıf öğrencisi kızıyla birlikte uzaktan eğitime katılan anne okuma yazma öğrendi. (Kasım 2020)
- Covid-19’dan dolayı intihar vakalarının arttığı Japonya’da ‘Yalnızlık Bakanlığı’ kuruldu. Japonya Başbakanı Yoshihide Suga, Bölgesel Kalkınma Bakanı Tetsushi Sakamoto’yu yalnız yaşayan kişilerin sorunlarından sorumlu bakan olarak atadı. (Şubat 2021)
- Covid-19’a yakalandıkları için koku alma duyularını kaybeden bir aile, evlerinde çıkan yangını son anda fark edebildi. ABD’nin Waco kentinde yaşayan aileyi, hastalığa yakalanmamış olan ve yanık plastik kokusu alarak uyanan 17 yaşındaki en küçük kızları kurtardı. (Şubat 2021)
- Suudi Arabistan’da ramazan ayındaki teravih namazları, Covid-19 önlemleri kapsamında 20 rekâttan 10 rekâta indirildi. Türkiye’de ise Diyanet İşleri Başkanlığı, teravih namazlarının bu yıl evlerde kılınacağını açıkladı. (Nisan 2021)
‘DAĞILMIŞ PAZARYERLERİNE BENZİYOR ŞİMDİ İSTASYONLAR’
Üzerinden 5 sene geçti.
Öyle hüzünlüydü ki neler yaşadığımızı seneler sonra daha iyi anlıyoruz, seneler geçtikçe daha iyi anlayacağız.
Paylaştığım bu haberler, o süreçte ajanslardan derlediğim başlık ve spotlardan oluşuyor. Bu yazımızla o günlerde neler yaşadığımızı gün gün, hafta hafta, ay ay kayıt altına almış olalım.
Şairin dediği gibi bir dönemden geçildi ve duygularımız tıpkı o şiirin sözcüklerinde anlatılanlar gibiydi:
“Dağılmış pazaryerlerine benziyor şimdi istasyonlar/ ve dağılmış pazaryerlerine memleket./ Gelmiyor içimizden hüzünlenmek bile/ gelse de/ öyle sürekli değil./ Bir caz müziği gibi gelip geçiyor hüzün/ o kadar çabuk/ o kadar kısa/ işte o kadar.”
YORUMLAR