Mehmet Uluğtürkan
Adana’nın ihracat artışında son 20 yılın büyüme ortalaması yüzde 3.7 olarak gerçekleşmiş. Aynı ortalama Türkiye için yüzde 4.1. Zaman zaman rakamları ülke ihracat büyümesinin üzerine çıkıyor olsa da son 20 yılda Adana’nın ihracatı Türkiye ortalamasının altında.
Türkiye’nin en fazla ihracat gerçekleştirdiği 10 ülke ile Adana’dan en fazla ihracat gerçekleştirilen iller birebir aynı. Sıralama değişiyor olsa da Türkiye ile Adana’nın en fazla ihracat yaptığı ülkeler ABD, Irak, İspanya, Hollanda, Almanya, İtalya, Fransa, Rusya, Birleşik Krallık ve Romanya.
Ancak, Türkiye’nin en fazla dış satım gerçekleştirdiği ülkeler sıralamasında ‘İkinci 10’da yer alan Birleşik Arap Emirlikleri, Bulgaristan, Belçika, Yunanistan, Çin ve Suudi Arabistan, Adana’nın en fazla ihracat yaptığı ikinci 10 ülke arasında yer almıyor.
Hemen her sektörde ihracat kabiliyeti bulunan ve ürünlerinin büyük bölümünü başta zor beğenen Avrupa pazarına satabilen Adana, coğrafi dezavantajıyla Bulgaristan ve Yunanistan’ı bir kenara bırakırsa listede yer alan Çin ve Suudi Arabistan pazarında etkili olabilir mi?
BAE VE SUUDİ ARABİSTAN’A ODAKLANILMALI
2024’te Türkiye’nin Suudi Arabistan’a ihracat artışı bir önceki yıla göre yüzde 34.5 artmış durumda. Bu çerçevede coğrafi yakınlık avantajını da kullanacak Adana’nın Suudi Arabistan’a odaklanması şehrin ihracat artışına önemli bir ivme kazandırabilir.
EXPO 2030’a hazırlanan ve bu çerçevede 3.3 trilyon dolarlık yatırım yapacağını duyuran Suudi Arabistan pazarı, vakit kaybedilmeden üzerinde çalışılması gereken bir konu olarak önümüzde duruyor.
Diğer taraftan Türkiye’nin en fazla ihracat gerçekleştirdiği BAE de Adana’nın ilk 20 listesinde yer almıyor. İstatistiklere bakıldığında ‘Adana, coğrafi ve kültürel yakınlığını Ortadoğu pazarı için yeterince değerlendiremiyor’ sonucunu çıkarabilmek mümkün.
Yine, bir önceki yıla göre Türkiye’den ithalatını yüzde 20’lerin üzerinde artıran iki Balkan Ülkesi Yunanistan ve Bulgaristan’a Adana’nın ve üretim yapısının tanıtılmasında yarar olabilir.
İHRACATIN TEKNOLOJİ DÜZEYİ
Adana’dan gerçekleştirilen ihracatın teknoloji düzeyi de şehrin sanayi kültürü ve ürün çeşitliliğiyle de bağdaşmıyor. Bu çerçevede TÜİK’in en son verisi 2021 yılına ait. Bu istatistikte ‘Düşük’, ‘Orta Düşük’, ‘Orta Yüksek’ ve ‘Yüksek’ teknoloji oranları Türkiye ortalamalarından farklılık gösteriyor. Türkiye ihracatında yüksek teknolojinin oranı yüzde 3 iken Adana’nın yüksek teknoloji ihracat oranı yüzde 0.7’de kalmış. Orta Yüksek teknoloji ürün ihracatında Türkiye ortalaması yüzde 33 iken Adana’nın bu alandaki yüzde 41.4’lük seviyesi umut veriyor. Zira orta yüksek teknoloji ürünlerinin inovasyon ve markalaşma çalışmalarıyla yüksek teknolojiye evrilebilmesi mümkün. Yine ihracatın düşük teknoloji kısmında Adana’nın karnesi Türkiye’ninkinden daha iyi durumda.
Türkiye ihracatının yüzde 53.8’lik bölümünü düşük teknoloji ürünler içermekteyken Adana’nın bu alandaki rakamı yüzde 43.8. Bu çerçeveden bakıldığında Adana’nın üretim yapısında teknoloji hamlesine ihtiyaç duyuluyor. Hemen her sektörde gerçekleştirilecek teknoloji ve insan kaynağını zenginleştirme çabası Adana’da Türkiye ekonomisine göre daha hızlı iyileşmeyi beraberinde getirebilir. Bu çerçevede üniversite sanayi iş birliğinin daha da geliştirilmesi önem arz ediyor.
İKİNCİ TEKNOKENT ÖNEMLİ BİR HAMLE OLUR
Bu yöndeki en etkin kuruluşlardan biri olması gereken Çukurova Üniversitesi bünyesinde yer alan Çukurova Teknokent’i hareketlendirmenin tam zamanı. Yanı sıra Adana Alparslan Türkeş Bilim ve Teknoloji Üniversitesi’ne de vakit kaybetmeden Teknokent kurmak akılcı adımlardan biri olabilir. Türkiye’nin ilk sanayi şehirlerinden biri olan Adana’nın ikinci kamu üniversitesinde ‘Biyomühendislik’, ‘Enerji Sistemleri Mühendisliği’, ‘Malzeme Bilimi Mühendisliği, ‘Elektrik-Elektronik Mühendisliği’ gibi bölümler var. Diğer taraftan ‘Yazılım Mühendisliği’, ‘Yapay Zekâ Mühendisliği’, ‘Veri Bilimi ve Analitiği’, ‘Bilgi Güvenliği ve Teknoloji’ gibi bölümleri bulunan ‘Bilgisayar ve Bilişim Fakültesi’ bu üniversitemizde yer alıyor. Bütün bu fakülte ve bölümler, Adana’nın üretim yapısı, ihracatında katma değer yükseltme çabaları için değerli bir altyapı olarak karşımızda duruyor. Bu altyapıyı, şehrin ikinci Teknokent’i için zaman kaybetmeden kurarak faaliyete geçirmek önemli bir hamle olabilir.
ULUSLARARASI HAVALİMANINDAN DİREKT UÇUŞ
İhracatı büyütecek temel unsurlardan biri de ulaşım imkanlarını geliştirmek. Bu çerçevede ‘Uluslararası’ kimliğe sahip Çukurova Havalimanı’ndan gerçekleştirilen uçuş sayısını artırmak yapılması gerekenlerin başında yer alıyor. Çukurova Havalimanı’ndan Riyad, Erbil, Kahire, Bağdat, Bakü, Roma, Köln, Madrid, Amsterdam, Brüksel, Paris, Atina gibi şehirlere daha fazla zaman kaybedilmeden direkt uçuşlar gerçekleştirilebilmeli.
ADANA KONTEYNER LİMANI
Kuşkusuz Adana’nın dış ticaretinde yeni bir dönemi Yumurtalık’ta gerçekleştirilecek Konteyner Limanı başlatacak. Türkiye’nin tüm limanlarının kurulu kapasitesi 12 milyon TEU iken Adana Konteyner Limanı, 9 milyon TEU kapasitesiyle bölgenin dış ticaretine en önemli ivmeyi kazandıracak bir yatırım olacak. Konteyner limanı Orta Doğu ile Avrupa arasındaki bağlantıyı güçlendirmesi öngörülen Kalkınma Yolu Projesi’nin de en büyük yatırımlarından biri olacak.
ÜRETİM ÜSLERİ GECİKİYOR
Öte yandan ihracat artışı için daha fazla üretim, daha fazla üretim için daha fazla yatırım, daha fazla yatırım için de organize yatırım üslerine ihtiyaç var. Adana uzun bir süredir bu altyapının yani bu üslerin kurulmasına çaba sarf ediyor. Ancak görünen o ki zaman hızla ilerlerken bu yatırımların hayalden, projeden, temenniden hayata geçme aşamasına ulaşması gecikiyor. Bu da güçlü bir lobi gerektiriyor.
RAKAM VE BİLGİLERLE ADANA İHRACATI
ADANA’NIN 2024 YILI İHRACATI: 3 milyar 45 milyon dolar
ADANA’NIN İHRACAT HARİTASI: 170 ülke
ADANA’NIN İHRACATINDA İLK 3 ÜLKE: ABD, Irak, İspanya
ADANA’NIN İHRACATINDA İLK 3 SEKTÖR: Kimya, Tekstil, Gıda
TÜRKİYE’NİN EN FAZLA İHRACAT YAPAN İLLERİNDE ADANA’NIN SIRASI: 13’üncü
ADANA’NIN TÜRKİYE İHRACATINA KATKISI: Yüzde 1.40
ADANA’NIN 2024’TE İHRACATINI EN FAZLA ARTIRDIĞI ÜLKELER: Mısır, Libya, ABD
YORUMLAR