Prezantabl olma beklentisi sosyal fobiyi tetikliyor
İş yaşamında sıkça kullanılan ve 'düzgün görünüşlü', 'şık ve bakımlı', takdim edilebilir anlamlarına gelen 'prezantabl olma' durumu, sosyal fobiyi tetikliyor. Uzmanlar, 'Prezantabl olma beklentisi, sosyal açıdan daha yüksek bir performans sergileme baskısı oluşturuyor' uyarısında bulunuyor.
Refleks -
Psikiyatri uzmanlarına göre, prezantabl olma beklentisi sosyal fobiyi tetikliyor. Bireyin prezantabl – yani düzgün görünüşlü, şık ve bakımlı, takdim edilebilir – olması yönündeki çevre beklentisinin kişide baskıya neden olduğunu belirten uzmanlar, “Sosyal fobi zaten insanların bakışlarını üzerinde hissetmektir. ‘Acaba rezil olur muyum, utanılacak bir şey yapar mıyım?’ korkusu vardır. Prezantabl olma beklentisi sosyal açıdan daha yüksek bir performans sergileme baskısı oluşturur. Bu durumda sanki muhatabı tarafından beğenilme ve başarı kazanma mecburiyeti vardır. Sosyal fobi hastaları, tanıdığı kişiler arasındaki rahatlıklarını tanımadığı toplum içinde yitirirler” diyor.
BASKI STRESE DÖNÜŞÜYOR
Psikiyatri uzmanlarına göre, eğer bir kişi mesleği nedeniyle prezantabl olmak zorunda ise tanımadığı kişiler karşısında daha da gösterişli, becerikli, etkileyici, karizmatik olmak mecburiyetindeymiş gibi hissedeceği için performansından önce strese girer ve kaygı düzeyi yükselir. Kaygı yükselince yüzü kızarır, başta yüzü olmak üzere tüm bedeni terler, sesi titrer, başı döner, ağzı kuruyup konuşamaz hâle gelir. Bu görüntüsünün muhatabı tarafından fark edildiğini düşünmesi durumuna ise sorunlar daha da artar ve kısırdöngüye girilir. Bunun ardından ise normalde sergileyeceği başarının daha da altına düşebilir.
BÜYÜKŞEHİRLERDE YÜKSEK BEKLENTİLER
Psikiyatri uzmanları, özellikle büyükşehirlerde yaşayanlarda bu duygunun daha yoğun yaşandığını belirterek, “Prezantabl olma beklentisi, büyükşehirlerde daha fazla yaşanıyor. Zira bu beklenti daha çok iş çevrelerinde ve plazalarda ön planda… Kırsal kesimde, köylerde bir insanın prezantabl olup olmaması ile kimse ilgilenmiyor. Oralarda daha ziyade doğallık önemli… Doğal olmayan, yapmacık davranışlar kabul görmüyor. O nedenle sosyal kaygıları olan insanlar kırsal kesimde çok rahat ediyor” ifadelerini kullanıyor.
ESTETİK AMELİYATLARA YÖNELİŞLER
İyi görünmek için estetik ameliyat yaptırıldığını da dile getiren uzmanlar, şöyle devam ediyor: “Bu uğurda insanlar çok bedeller ödüyor ne yazık ki! Prezantabl olmanın hem maddi hem de manevi bedeli oldukça ağır. Toplum nazarında daha güzel, daha çekici, daha etkileyici, daha iş bitirici, daha güven telkin eden bir görünüm sergilemek için hem dış görünüşünüzün hem de davranışlarınızın özenle düzenlenmiş olması gerekiyor. Tüm bunlar ise hem masrafa hem de çok büyük çabaya neden oluyor. Büyükşehirlerde ve iş çevrelerinde prezantabl olanların daha başarılı olduğu ve kariyerinin artıp yüksek gelire ulaştığının görülmesi ise insanları bu yöne çekiyor. Yani insanlar bir nevi doğal seçilime tabi oluyor. Sanki ‘Prezantabl olanlar hayatta kalır, olamayanların soyu tükenir’ mantığı. Elbette bu mantık hiç doğru değil.”
SUNİ GÖRÜNÜM VE YAPMACIKLIK
Her insanın ayrı bir karaktere sahip olduğuna dikkat çeken psikiyatri uzmanları, dış görüntünün yanı sıra bireyin donanım ve yeteneklerinin de önemli olduğunu kaydederek, sözlerini şöyle tamamlıyor: “Sırf başarı, güç, kariyer, zenginlik için kendini olduğundan daha farklı göstermek amacıyla suni bir görünüm için çabalanmamalı. Çünkü insanın fıtratı doğalı ister. Yapmacıklık iticidir. Boş bir içeriği süslü bir ambalajla kapatma çabası içine girmek doğru değil. İşverenler personelinin görünümünden daha çok onun donanımına ve çabasına bakmalı. Yani zarfa değil mazrufa (zarfın içindeki mektup) bakılmalıdır.” |