Psikiyatri Uzmanları, kripto para bağımlılığının
belirtilerine değindi ve önemli tavsiyelerde bulundu.
MADDİ
KAYIPLAR RUH SAĞLIĞINI ETKİLİYOR
Kripto paraların riskleri göz ardı edilen ancak son
yıllarda insanlar üzerinde önemli etkileri olan bir uğraşı olduğunu belirten
Psikiyatri Uzmanları, “Aslında kripto para alım satımı birçok kişi tarafından
bir ticari uğraş veya yatırım aracı olarak görülüyor ancak bunun yüksek riskli
bir ticaret olduğunu söylemekte fayda var. Kişilerin hızlı bir şekilde maddi
kayıpları ile sonuçlanırken bu durum aile yaşantısını, sosyal yaşantıyı, hayat
kalitesini etkileyebiliyor. Kişinin ruh sağlığının etkilenmesi de bu şekilde
kaçınılmaz oluyor” dedi.
MADDİ
ZORLUKLAR ARZULARI TETİKLİYOR
Psikiyatri Uzmanları, kayıpların ardından suçluluk ve
pişmanlık duygularının yoğun olarak görüldüğünü söyledi ve sözlerine şöyle
devam etti:
“Bu duygular zamanla depresyon ve anksiyete bozukluğu
belirtilerine dönüşebiliyor. Aslında çoğu insan, kripto para alım satımına bir
yakını veya bir tanıdığının yüksek gelir elde etme hikayeleri nedeni ile
merakla giriyor. Fırsatları kaçırma, geç kalma, geride kalma duyguları kimi
zaman aceleciliğe ve risk alma davranışlarına neden oluyor. Alınan kimi tüyolar
ile acemice yatırımlar yapılıyor ve yüksek beklentiler içine giriliyor. Dünyada
uzun yıllardır maddi ve ekonomik zorlukların yaşandığı dönemlerde tüm kumar
oynama davranışlarında bir artış olduğu görülüyor. İnsanların panik ile hızlı
para kazanma arzularının bu dönemlerde özellikle tetiklendiğini söyleyebiliriz.
Bu beklenti ile beraber yaşanan kayıplar umutsuzluk duygularını artırıyor ve
hayal kırıklıklarına neden oluyor. Kayıpların yarattığı ruhsal güçlüklerin
yanında kripto paraların bağımlılığa yol açtığını gözlemliyoruz. Bağımlılık
davranışı da kişinin yaşamını olumsuz etkiliyor.”
KISA SÜREDE
YÜKSEK KAZANÇ BAĞIMLILIK RİSKİNİ ARTIRIYOR
Kripto paraların bağımlılığa yol açabildiğini vurgulayan
uzmanlar, “Çünkü bağımlılık davranışını ortaya çıkaran en önemli neden,
beynin ödül merkezinin normal haz kaynaklarının dışında uyarılmasıdır. Beynin
ödül merkezinin uyarılması, dopamin denilen bir maddenin artışına neden oluyor.
Haz veren her türlü olay ya da nesne, ödül merkezimizi uyarır ve dopamin
artışına neden olur. Örneğin güzel bir yemek yendiğinde ya da güzel bir manzara
karşısında beyinde dopamin sentezlenir. Ancak dopamin artışı ne kadar yüksek ve
hızlı ise bağımlılık riski o kadar fazla oluyor. Tüm kumar türlerinde olduğu
gibi kripto para alım satımında da kişi ne kadar kısa sürede fazla miktarda
para kazanırsa aldığı haz ve beyinden dopamin sentezlenmesi o kadar hızlı ve
yüksek miktarda oluyor. Bu durum da bağımlılık riskini arttırıyor. Sonraki
seferlerde de aynı yüksek kazanç beklentisi sürüyor ve oynama veya alım-satım
davranışı sürüyor.” diye konuştu.
SOSYAL VE
İŞ YAŞANTISI OLUMSUZ ETKİLENİYOR
Kumar bağımlılığında olduğu gibi kişilerin kripto para
alım satımına da aşırı zaman ve ilgi harcayabildiklerini belirten uzmanlar,
“Kişi bazen diğer yapması gereken işlerinden kısarak zamanının ciddi bir
kısmını kripto para takibine harcayabiliyor. Bu durumda da iş, akademik ve
sosyal yaşantısı olumsuz etkileniyor. Kumar bağımlılığında çok tipik olarak
bağımlının kayıpları telafi etme çabası çok belirgindir. ‘Bu sefer son olarak
bu parayı yatıracağım, tüm kaybettiklerimi yerine koyacağım ve tekrar
oynamayacağım’ düşüncesi çok sık görülüyor. Bu düşünce yapısının kripto para
için de geçerli olduğunu söyleyebiliriz.” dedi.
TAKİBİ
AZALTTIKLARINDA HUZURSUZLUK HİSSEDEBİLİYORLAR
Kumar bağımlılığında olduğu gibi kişilerin kripto para
takibini azalttığı veya bıraktığı zaman huzursuzluk hissedebildiklerini ve
takip etme arzusu yaşadıklarını ifade eden Psikiyatri Uzmanları, “Bağımlılığın
temel mekanizmalarından biri de tolerans gelişmesidir. Kişi aynı hazzı
alabilmek için kimi zaman kullandığı maddenin miktarını arttırabilir, kimi
zaman kumar oynadığı miktarları kimi zaman da yatırım yaptığı kripto para
miktarını arttırır. Burada temel hedef, alınacak hazzı ve dolayısıyla dopamin
sentezini arttırabilmektir. Bir diğer önemli benzerlik, kişinin zamanla
kendisine ait olan sorumlulukları yerine getirememesidir. Kumar bağımlılığında
olduğu gibi kripto para alım satımında da kişinin zamanla iş performansında
düşme görülebilir, ailesi ile daha az ilgilenebilir, sosyal çevresini ihmal
etmeye başlayabilir.” diye konuştu.
BU
BELİRTİLER BAĞIMLILIĞI İŞARET EDİYOR…
Kripto paranın bağımlılığa yol açabildiğini bilmekle
beraber tabii ki her kripto para ile ilgilenen kişinin bağımlı olarak
değerlendirilemeyeceğini söyleyen uzmanlar, “Bir kişiye bağımlı diyebilmemiz
için bazı belirtiler görülmesi gerekebilir. Bu noktada bu davranışının kişinin
hayatını olumsuz etkileyip etkilemediğine bakmak gerekiyor. Kişi eğer kripto
para ile ilgilenmek için ciddi bir zaman harcıyorsa ve bu durum yaşamını,
işlerini olumsuz etkiliyorsa, sorumluluklarını yerine getirmesi bozulmuşsa, kripto
para takibini azalttığı veya durdurduğu zaman huzursuzluk hissi yaşıyor ve
takip için güçlü bir istek duyuyor ve kendisini durduramıyorsa o zaman
bağımlılığı düşünmek gerekiyor.” dedi.
FARKLI
UĞRAŞLAR BULUNMALI
Psikiyatri Uzmanları, ‘Alışveriş, internet, sosyal
medya gibi diğer tüm davranışsal bağımlılıklarda olduğu gibi kripto para için
de bağımlılık riskini azaltmak için kişinin kendisini kısıtlaması ve limit
koyması oldukça önemli’ dedi ve sözlerini şöyle tamamladı:
“Eğer kişi kendisine limit kayamıyor ise bu konuda
yakınlarından yardım isteyebilir. Kişinin kripto para takibini yaptığı
uygulamalara sınır koyması, kendisini durdurmakta güçlük yaşıyor ise bunlara
erişimini tamamen engellemesi gerekiyor. Aynı zamanda bu dönemde daha sağlıklı
başka haz kaynaklarını arttırmak, kripto para takibi yerine başka bir uğraş
alanı koymak da önemli. Eğer kişi bağımlı olduğunu düşünüyor ve bu durum ile
kendisi baş etmekte güçlük yaşıyorsa mutlaka bağımlılık konusunda uzman ve
profesyonel bir ekipten yardım almalı.”
YORUMLAR