REFLEKS
Dünya Sokak Platformu'nun, Malta konferansı ve Hindistan’ın ardından önümüzdeki
aylarda Mersin’de çalıştay düzenleyeceği bildirildi. Çalıştay öncesi Mersin’i
ziyaret eden GLOSEP Genel Koordinatörü ve Giresun Üniversitesi İktisadi İdari
Bilimler Fakültesi Öğretim Üyesi Dr. Osman Sirkeci, Deloitte’un 'Perakendenin
Küresel Güçleri 2019 Raporu'nu değerlendirdi. Rapora göre 2017 mali yılında
yüzde 5.7 oranında büyüyen en büyük 250 perakende şirketinin, toplam 4.53
trilyon dolar gelir elde ettiğine dikkat çeken Sirkeci, “2 milyar sokak esnafı
30 trilyon dolar katma değer oluşturdu. 250 perakende şirketi, toplam 4.53
trilyon dolar gelir elde etti. Dünyanın sessiz kahramanları 4.5 trilyon
dolarlık yıllık hasılatı olan 250 küresel dev şirket karşısında 30 trilyon
dolarlık yıllık ciroları ile dar gelirlilerin ve yoksulların yanında yerlerini
aldılar. Dünya tekellerinin zaferleri olarak açıklanan rakamlar, başka
gerçeklerin de ortaya çıkmasına neden oluyor. Giderek yoksullaşan dünya
nüfusunun kendileri arasından çıkan sınırlı ve kıt kaynaklarla yine dar
gelirlilerin her türlü ihtiyacını adeta bir sosyal dayanışma ruhuyla gideren 2
milyar kişilik sokak ekonomisi çalışanları, geçtiğimiz yılda da önemli bir
başarıya imza attı. Bir bakıma varoluş mücadelesi veren dünya yoksulları,
piyasa ekonomisinin kendilerine dayattığı yoksulluk ve çözümsüzlük karşısında geliştirdikleri
mütevazi sokak ekonomisi çözümleriyle, hayatı daha yaşanır kılmaya
çalışmaktadırlar” dedi.
"GLOBAL
SOKAK ESNAFLARI 2 MİLYAR İSTİHDAM OLUŞTURDU"
Dünya Çalışma
Örgütü'nün (ILO) verilerine göre, milyarlarca liralık destekler ve teşvik
paketlerine rağmen serbest piyasa ekonomisi sistemlerinin, 150 yıllık egemenlik
tarihinde 8 milyara yaklaşan dünya nüfusunun ancak 3.5 milyarına iş imkanı
sağlayabildiğini ifade eden Sirkeci, “Piyasa ekonomisinin başarısızlıklarında
ve dışsallıklarında kendisine yer bulan dünyanın yoksulları ve aç
insanları, yine kendi sorunlarına kendi yöntem ve olanaklarıyla çözümler
geliştirmektedirler. Gerek dünyanın varoşları, gerekse kentlerin dar
gelirlileri, kendi ivedi ihtiyaçlarını gidermek için kendi aralarından çok
küçük olanaklar ve finansal desteklerle yetişen yeni sokak esnaflarının
hizmetlerinden ve ürünlerinden yararlanarak hayatlarını idame ettirmektedirler.
Kendileriyle birlikte dünya nüfusunun 5 milyarlık kısmının ihtiyaçlarını
gideren 2 milyar sokak esnafı, günde ortalama 50 dolar brüt gelir elde
ettikleri varsayımıyla günlük dünya ekonomisine 100 milyar dolarlık bir katma
değer sağlamaktadırlar. Yılda 300 gün çalıştığı varsayılan 2 milyar sokak
esnafı, 2018 yılında 90 trilyon dolara yaklaşan dünya milli hasılasının
yaklaşık yüzde 33'ünü sağlayarak, yıllık 30 trilyon dolar dünya ekonomisine
katma değer sunmaktadırlar" diye konuştu.
"TÜRKİYE'DE
SOKAK EKONOMİSİNDE 6 MİLYON İSTİHDAM"
Sokak ekonomisinin hiçbir sorun oluşturmaksızın 6 milyon kişiyi İŞKUR
kapılarından kurtararak, onlara kendiliğinden bir istihdam sağladığını kaydeden
Sirkeci, şöyle devam etti; "100 yıllık Türkiye ekonomisi, çalışma
çağındaki 61 milyon kişinin sadece 28.5 milyonuna iş imkanı sunabilmektedir.
Kalan 32.5 milyon vatandaşımızın durumu ise kayıtlar bakımından meçhul
görünmektedir. 12.5 milyonluk emekli nüfusun en az yarısı olan 6 milyon
emeklinin ek iş yaptığı varsayılmaktadır. Bunların yüzde onu dahi bulmayan çok
az bir kesimi kayıtlı olarak çalışmaktadır. Bunun yanında mecburi hizmette bulunan
erlerin sayısı 500 bin olarak eklenebilir. 6 milyon emekli olup çalışmayanlar
da eklendiğinde bu rakamların toplamı 15.5 milyona ulaşmaktadır. TÜİK
verilerine göre SGK’lı ve SGK’sız çalışan sayısı ise 28.5 milyondur. Hesaplanan
15.5 milyonluk kurumsal nüfus ile çalışma çağındaki toplam 61 milyonluk nüfusun
bilinebilen kısmı 44 milyon olarak karşımıza çıkmaktadır. 61 milyonluk çalışma
çağındaki nüfusun 17 milyonu atıl ve meçhul görünmektedir. Çalışan nüfusun
yüzde 10'u ek iş yapmaktadır. Emeklilerin yarısı çalışmaktadır. Öğrencilerin
yüzde 15’i bir ek işte çalışmaktadır. Toplam kayıtlara, hesaplamalara girmediği
tahmin edilen nüfus yaklaşık 10 milyona ulaşmaktadır. Bunun yüzde 40’ı olan 4
milyonunun TÜİK verilerinin içinde olabileceği var varsayıldığında, 17 milyon
bilinmeyen nüfusun 13 milyonunun bilinmezliğini koruduğu görülmektedir. Bunun 5
milyonunu ev işlerinde çalışıp emeğine pazar değeri biçilemeyen ev insanları
olarak kabul edersek, yine geriye 6 milyon sokak çalışanı kalmaktadır.”
"SOKAKLARDAN
MİLLİ EKONOMİYE 200 MİLYAR LİRA KATMA DEĞER"
200'e yüze yakın
sektörde faaliyet gösteren sokak ekonomisi aktörlerinin, ortalama 100 TL günlük
kazanç sağladıklarının, yapılan anketlerde sıkça dile getirildiğini kaydeden
Sirkeci, "Sokakların yılın 365 günü dolu olduğu da gerçeğin bir başka
yönüdür. Nispeten sakin geçen 52 pazar, yarım gün olarak kabul edildiğinde ve
dolayısıyla toplam çalışılan gün yılda 330 olarak hesap edildiğinde, bir sokak
esnafının günlük 100 TL hasılat yaptığı varsayıldığında, yılda 33 bin TL ciro
yaptığı öngörülebilir. Bu rakam 6 milyon sokak esnafı üzerinden hesaplandığında
yaklaşık olarak yıllık 200 milyar TL gibi bir rakam ortaya çıkmaktadır. Çok
farklılık göstermekle birlikte, sokak esnafının sermayeden daha çok emek gücüne
dayalı veya uzun saatleri alan işleri yapıyor olması, satılan malın maliyetinin
düşük olmasını sağlamaktadır. Dolayısıyla sokak ekonomisi söz konusu olduğunda,
kar oranlarının yüzde 50 civarında hesaplanması daha gerçekçidir"
ifadelerini kullandı.
YORUMLAR