Bu hafta Adana Organize Sanayi Bölgesi’nden üç sanayici ile sohbet ettim. Yine en önemli sorunlarının ara eleman olduğunu söylediler. Diğer taraftan İK yöneticileriyle de yaptığım sohbetlerde önlerine gelen yığınla üniversite mezunu gençlerin CV’leri gündemimizdeydi. Cumhuriyet’imizin 100’üncü yılını kutlamaya hazırlandığımız şu günlerde bu soruna hâlâ çözüm bulamamış olmamız ne kadar üzücü…
Türkiye’de 15-29 yaş arasındaki her dört gençten biri maalesef işsiz. NEET (Ne İstihdamda Ne Eğitimde Olan Gençler) istihdama nasıl kazandırılacak?
Türkiye’de 208 üniversite var. Bu üniversitelerden mezun olan gençler, uzun süre iş bulamıyor, çareyi yurtdışında arıyor. Yeni açılan üniversitelerin yetkinlikleri yetersiz. Sokaklarımız işsiz gençlerle dolu.
Euronews’in yaptığı bir araştırma, Türkiye’de her 1000 kişiden 95’inin üniversite öğrencisi olduğunu gözler önüne seriyor. Oysa Avrupa Birliği ülkelerinde her 1000 kişiden 38’i üniversite öğrencisi. Bu rakamları karşılaştırıp üniversiteli olma oranında Avrupa’yı geride bıraktık diye övünmek tuhaf olur tabii. Türkiye’de gençlerin ve hatta ailelerinin çocuklarını üniversiteli yapma gibi garip bir çabası var. Kapasitesine bakılmaksızın herkesin üniversite mezunu olma algısı var. Bu yüzden binlerce kişi iş ararken diğer yanda da birçok sektör üniversiteli değil, meslek sahibi eleman arıyor. Başta imalat sektörü olmak üzere hemen her alanda hem nitelikli hem de ara eleman açığı büyüyor. Özellikle tekstil-konfeksiyon, makine, turizm, inşaat gibi emek yoğun sektörlerde kalifiye ve ara eleman açığı yüzde 30’ları aşmış durumda.
Yıllardır konuştuğumuz bu sorun deprem felaketi sonrası daha da büyüdü. Şu an deprem bölgesinde çalışacak ara eleman bulunamıyor. İş makinesi kullanacak operatör, demirci, tornacı yok.
Demem o ki bir tarafta iş dünyasının beklediği yetkinliklerle donatılmayan, sadece diploma kaygısıyla sayıları çığ gibi büyüyen üniversite mezunu gençler, diğer tarafta milyon dolarlık yatırımlar yapan ancak işletmesinde çalışacak eleman bulamayan sanayici.
Sorunun giderilmesi çerçevesinde kimse bir şey yapmıyor demek doğru değil. Organize sanayi bölgeleri başta olmak üzere birçok kuruluş bu sorunun giderilmesi çerçevesinde kurslar açıyor, merkezler kuruyor. Ancak sorunun temelinde mesleki eğitimin sevdirilmesi, gençlerin küçük yaşlarda yetkinlik ve beceri ölçümlerine göre yönlendirilmeleri, ailelerin ‘meslek liselerine başarısız öğrencilerin gittiği’ algısının yıkılması, neticede toplumun bu sorunun çözümüne odaklanması gerekiyor.
Yapılan araştırmalarda meslek liselerindeki öğrencilerin seçtikleri meslek hakkında bilgilerinin yeterli düzeyde olmadığı ve genel olarak meslek lisesini aile baskısı, okul puanı ve yükseköğretime geçiş için seçtikleri, öğrencilerin genelinin seçtikleri meslekte devam etmek istemedikleri, mesleklerini kısa sürede değiştirmek istedikleri sonucu da yer alıyor.
Elbette mesleki eğitim projeleri konusunda başarılı örnekler de var Türkiye’de. Örneğin, Bursa Ticaret ve Sanayi Odası’nın ‘Mesleki Eğitimin Geliştirilmesi Projesi’… Bu proje kapsamında Bursa-Eskişehir-Bilecik Kalkınma Ajansı (BEBKA) desteğiyle, 19 okulun başta yüksek teknoloji olmak üzere farklı alanlarda tematikleştirilmesi, her okulun kendi alanına uygun iş dünyası kuruluşları ve Bursa TSO Sektör Konseyleri ile eşleştirildiği bir çalışma var. Bu proje kapsamında firmaların ihtiyaçları doğrultusunda okullarda eğitim kalitesini yükseltecek makine, teçhizat ve atölye yatırımlarının yer aldığı bir merkez oluşturulmuş. Bu anlamda Bursa TSO, yaptığı çalıştaylarla sorunun tüm paydaşları ile birlikte hareket etme, istihdam garantili, mesleki yeterlilik belgeli, sanayinin talep ettiği ara elemanları yetiştirme yolunda önemli adımlar atmış. Milli Eğitim Bakanlığı ise özellikle OSB’lerde kurdukları mesleki eğitim merkezleri irtibat büroları ile önemli bir atılım yapmış. Bu proje gerçekten ara eleman sorununun çözümünde Türkiye’ye model olabilir. Ancak önerim bu merkezlerin verimliliği ve etki analizlerinin yapılmasıdır. Sadece bina yapmak, sonuçları değerlendirilmeyen merkezler inşa etmek sorunları çözmek yerine kaynak israfına sebep olabilir. Özellikle sanayicilerin daha fazla faydalanabilmesi için verimliliğini artıracak, bu merkezlere gençlerin yönelmesini özendirecek, sanayicilerin ihtiyaçlarını doğru analizlerle önceleyecek şekilde bölgeye sanayi yapısına ve talebe göre çalışmanın sürdürülmesinin farkındalığı ile yönetilmeye ihtiyaç var. Usta-çırak-kalfa gibi ahilik geleneğinden gelen unsurların Yeni Dünya Düzeni’nin getirdiği yeniliklerle harmanlanması son derece önemli… Türkiye’de yüzde 97 oranında internet kullanımı olan gençlerin mesleki yeterlilik becerilerini geliştirebilecekleri ücretsiz platformlara ulaşabilmeleri de önemli.
Hem işsizliği azaltma hem de sıkıntısı yaşanan ara eleman eksikliği konusunda Bursa’nın ne yaptığına bakmanın, örnek almanın yararlı olacağını düşünüyorum.
YORUMLAR