Geçtiğimiz ay İstanbul
Üniversitesi (İÜ) Siyasal Bilgiler Fakültesi’nden sınıf arkadaşım Başak Turan
aradı. Kendisi şu an İÜ’de öğretim üyesi. “Üniversitemizde ‘Kitlesel Fonlama’
içerikli bir konferans düzenliyoruz. Aramızda olur musun?” dedi. Üniversitemi
ve hocalarımı çok özlediğim bir dönemde böyle bir davet gelince, konu da bana
çok yakın olunca, severek kabul ettim. Çok güzel anılar biriktirdiğim okuluma
tarihi kapıdan bir kez daha konferans için girdim.
En özet tanımı ile ‘Kitlesel
Fonlama’ uygulama aşamasına gelmiş bir projenin ya da fikrin online ortamda
kitleler tarafından finanse edilmesidir. Girişimcilerimiz için en etkin
finansman modellerinden biri olan kitlesel fonlama, gelişmiş ülkelerde etkin
olarak kullanıldığı halde maalesef Türkiye’de etkin çalıştırılamadı ve
yaygınlaştırılamadı. Öğrencisi olduğum fakültemin bu alana ilgisi ve
hazırladığı projenin İstanbul Kalkınma Ajansı tarafından kabul edilmesine çok
sevindim.
Girişimcilik vizyonu için…
‘İÜ Kitlesel Fonlama Uygulama
ve Araştırma Merkezi’nin sahip olduğu www.istfonbul.com platformu, İstanbul’da
üniversite öğrencisi ve akademisyenlerin geliştireceği projelerin fon arayışına
aracılık edecek, bağış ve ürün bazlı bir kitlesel fonlama platformu olacak. Bu
merkez tarafından geliştirilen platform, 2019 yılının Ocak ayı içerisinde
uygulamaya alınarak proje kabulüne başlayacak. Bu platformun geliştirilmesi ile
birlikte İstanbul ölçeğinde öğrencilerin girişimcilik vizyonuna büyük bir katkı
sağlanmış olacak.
Konferansta, İstanbul Teknik
Üniversitesi (İTÜ) Öğretim Üyesi Prof. Dr. Mustafa Ergen, İstanbul Büyükşehir
Belediyesi Avrupa Birliği (AB) İlişkileri Müdürü Kübra Bayraktar Şişman, Borsa
İstanbul Özel Pazar Müdürü Abdurrahman Kılıç ve Aryatech 3 Boyutlu Yazıcı
Teknolojileri Müdürü Oğuz Gülenç’i dinledik. Konferans sonrası da değerli
arkadaşım Doç. Dr. Başak Turan’ın yanı sıra kıymetli hocalarım, İÜ Siyasal
Bilimler Fakültesi Dekan Yardımcısı Prof. Dr. Serhat Yanık, öğretim üyeleri
Prof. Dr. Selim Yazıcı, Prof. Dr. Murat Erdal ve diğer konuklarla sohbet ettik.
10 yılın üzerinde
girişimcilik üzerine çalışan biri olarak finansın bir girişimci için ne kadar
önemli olduğunu biliyorum. Çok değerli iş fikirlerinin, dünya markası
olabilecek projelerin finansa erişim sağlanamadığı için yarıda kaldığına,
gerçekleştirilemediğine, yurtdışında gittiğine şahit olmuş biri olarak bu
alanda yapılan her çalışmaya saygı duyuyor, destek veriyorum. Akademisyen
arkadaşlarımın bu alandaki çalışmalarının hep yanında olmaya devam
edeceğim.
KİTLESEL FONLAMA NEDİR?
Fikirlerini gerçekleştirmek isteyen, ancak bunun için çekirdek sermayesi ve öz kaynakları yetersiz kalan girişimcilerin karşılaştığı zorlukların başında, finansman kaynağı yaratmak ve projeye bir yatırımcı bulmak gelmektedir. Fikri fonlamaya yönelik birçok kaynak olsa da son yılların yeni yatırım trendi crowdfunding sistemi, yani kitle fonlamasıdır. Dünyada ve ülkemizde son yıllarda hızla yaygınlaşmış önemli bir fonlama sistemi olan kitle fonlaması, en basit haliyle bir proje ya da girişimin bir grup insan tarafından internet aracılığıyla finanse edilmesidir.
KİTLESEL FONLAMA TÜRLERİ
Sistemin üç önemli unsuru, ‘Proje Sahibi’, ‘Projeyi Fonlayanlar’, ‘Platform’dur. Kitlesel fonlama türleri arasında ‘Ürün Bazlı’ olanlar en çok kullanılan fonlama türüdür. Proje sahibinin projesi yeterli desteği aldığı takdirde projeyi fonlayanlara yaptıkları ödeme karşılığında ürün teslim edilir. Gerçekleşme olasılığı yüksektir. ‘Hisse Bazlı’ başlangıç sermayesi olarak kullanılan sistemde ise projeye destek sağlayan yatırımcılar bir getiri beklentisi içinde proje ortağı olmaktadırlar. Ürün bazlıya göre çok daha fazla fon beklentisi bulunmaktadır. Proje destekçisinin beklentisi şirket kârlı düzeye geldiğinde elindeki hisseleri başka yatırımcılara belli değerlerle satmaktır. Bu tarz kitlesel fonlamalar Türkiye’de Sermaye Piyasası Kurulu Kanunu’na tabidir. ‘Borçlanma Bazlı’, platformlar üzerinden borç alma-verme faaliyetlerini kapsar. Platform üzerinden proje sahipleri, hedeflenen fonu, belirlenen faiz ve vade koşulları çerçevesinde belirlenen bir süre içerisinde potansiyel yatırımcılardan borçlanmayı hedefler. En büyük avantajı, bir aracı finansal kuruluş olmadığından borçlanma maliyeti düşüktür. Bu sistemde girişimci projeye konu varlığı platforma teminat verir. Borcun vadesi boyunca varlığın işletme hakkı proje sahibinde olmakla birlikte mülkiyeti kendisine verilmemektedir.
DÜNYADA KİTLESEL FONLAMA
Dünya ölçeğinde yıllara
yaygın olarak hem platform sayısında hem de platformlarda gösterime giren proje
sayısında ve projelere sağlanan fon miktarındaki artış sistemin ciddi bir
potansiyeli barındırdığını ortaya koymaktadır. Statista.com’un yaptığı
araştırmaya göre; 2017 yılında 14 milyar 560 milyon dolar değerinde olan
kitlesel fonlama platformlarından toplanan fon büyüklüğünün 2022 yılında 57
milyar dolara çıkacağı tahmin edilmektedir. Statista.com tarafından hazırlanan
2017 raporuna göre 14,6 milyar dolarlık kitlesel fonlamanın 6,58 milyar
dolarlık kısmı Çin’de gerçekleşmiştir. Bu fonlamanın 4,92 milyar dolarlık kısmı
ürün bazlı, 1,66 milyar dolarlık kısmı hisse bazlıdır. ABD’de 2,60 milyar
dolar, Avrupa’da ise 1,91 milyar dolar fonlama gerçekleşmiştir. Dünyada en çok
kullanılan kitlesel fonlama platformları Kickstarer, Indiegogo, Patreon,
Gofundme, Crowdrise gibi fonlardır. Dünyada en büyük kitle fonlaması platformu
kickstarter’de bugüne kadar 154 binden fazla proje başarı ile desteklenmiş.
Akıllı saat, soğutuculu piknik sepeti, bilgisayar oyunları, pratik kullanışlı
sırt çantası, kolay bal hasadı yapan musluklu kovan en çok fon toplayan
projelerdir.
YORUMLAR