Start-up olarak başlayan ve değeri 1 milyar doları aşan girişimlere “unicorn” deniyor. İlk kez 2013 yılında telaffuz edilen unicorn’ların dünyadaki sayıları bugün itibariyle 236 oldu.
Girişimcilik Ekosistemi Derneği’ni (GED) kurduğumuz günden beri adeta feryat ediyorum. “Türkiye ekonomisini büyütecek taze kan, unicorn’lar olacak. Bizim unicorn’lar çıkaracak ekosistemi hızla çalıştırmamız şart” demekten, bu yönde ilgili makamlara rapor yazmaktan yorulmadım, yorulmayacağım.
GED yönetiminde bulunan arkadaşlarım da, bir sivil toplum kuruluşu (STK) olarak hangi çaba sarf edilmesi gerekiyorsa onu yapıyor. Yazımın başına geçmeden az önce GED’in bir toplantısındaydım. Genç girişimcilerimizin iş fikirlerini dinledik. Onlara mentor tayin ettik. Girişimlerini geliştirirken hangi yolu nasıl kullanacakları konusunda tecrübelerimizi paylaştık. Pandemiye, kendi işlerimizin yoğunluğuna rağmen yönetim kurulumuzdaki arkadaşlarımızın özverisi, heyecanı ve gayretiyle bu yönde çalışmaya elbette devam edeceğiz.
Bütün çabamız Türkiye’de yeni unicorn’lar çıkarmak.
UNİCORN LİGİNE GİRİŞ YAPTIK AMA…
ABD, Çin, Hindistan, İngiltere, Singapur, Güney Kore, Almanya, İsveç, Hollanda, Brezilya ve Endonezya dünyada unicorn çıkaran ülkeler. Bu lige Türkiye, ‘Peak Games’ adlı girişimle girdi. Dünya internet üzerinden oyun şirketi devlerinden Zynga, Peak Games’i 1,8 milyar dolara satın aldı. Böylece Türkiye, ‘Unicorn Ligi’ne tek takımla çıkmış oldu. 40 yıllık otobüs markamız Temsa’nın değerinin 825 milyon lira olduğunu hatırlatırsam, Peak Games’in 1,8 milyar dolara satılmasının anlamını daha iyi izah etmiş olabilirim.
İşte, Türkiye’nin üzerinde odaklanması gereken konu bu. Türkiye, geçtiğimiz günlerde ilk unicorn’unu çıkarırken ABD’de unicorn sayısının 116 olduğunu da hatırlatmakta yarar var. Elbette Peak Games, hepimizin gururu oldu. Ekonomistlerden belediye başkanlarına, bürokratlardan sokaktaki vatandaşa Peak Games’in 1,8 milyar dolara satıldığı gün tweet üzerine tweet attı. Korona sürecindeki bu satış birkaç gün sonra unutuldu gitti.
YENİ PEAK GAMESLER NASIL ÇIKACAK?
Sayısı çok olmasa da Türkiye’de Peak Games gibi unicorn olma yolunda ilerleyen start-up’lar var. Ancak üzülerek belirtmeliyim ki salgın nedeniyle bu start-up’lara ilgi hayli azaldı. Yatırımcılar start-up’lar artık daha az kaynak aktarıyor. Bu, start-up’lar için ölüm yolculuğu demek. Zira start-up-ların ipotek edilebilecek varlıkları olmadığı için bankadan borç alamıyor. Yani start-up’ların tek enstrümanı sermaye yatırımı. Bu kaynak kesildiğinde ürün geliştiremeyen start-up’lar çalışanının maaşını dahi ödeyemez. Start-up’larda nakit akışı ancak ürün piyasada belli bir aşamaya geldikten sonra pozitife geçer. Dolayısıyla start-up uzun süre “cebinden” yiyen şirkettir.
Türkiye’de start-up’lar beklediği yatırımı alamadığı için nakdi kalmayıp iflas ederse, bir süre sonra ne buralarda kariyer yapmaya hevesli genç ne de yeni start-up’lara para verecek yatırımcı bulunabilir. Bu yüzden start-up ekosisteminin korunması ve bu yapıya destek verilmesi şart. Dünyada birçok ülke start-up şirketleri için özel paketler açıkladı. Paketlerin büyüklüğü Fransa’da 4, Almanya’da 2, İngiltere’de 1,6 milyar dolar.
Türkiye’nin start-up’lara ayırdığı kaynak maalesef –yazıyla– ‘sıfır’.
START-UP’LARIN KAYNAKLARI TÜKENMEK ÜZERE
Endeavor, nisan ayı başında bir anket yayımladı. Buna göre ülkemizdeki start-up şirketlerinin yüzde 65’i, 3 ay içinde finansal kaynaklarının biteceğini söylüyor. Start-up’lar bankalar projeye değil, ipoteğe kredi imkânı sundukları için zaten bu finans kuruluşlarına yaklaşamıyorlar. Kredi Garanti Fonu’ndan da bilançosu olmadığı için yararlanamıyor.
Son yıllarda yatırım almış ama şimdi parası tükenen start-up şirketlerimize bu seneyi çıkarmalarını sağlayacak özel bir finansman desteği sağlamamız lazım. Hesaplamalara göre bu sene yatırım bekleyen start-up’lar için ihtiyaç olan bütçe 150 milyon dolar…
Türkiye, bu kaynağı bulamayacak ülke değil.
Yasal mevzuatla birlikte ayrılacak bu küçük kaynak ülkemize yeni unicorn’lar kazandırır. Eğer bunu yapmazsak görüp görebileceğimiz unicorn, 2010’da start-up olan Peak Games olur.
Bunu hiçbirimiz istemeyiz, değil mi?
YORUMLAR